Laureaci 1998-2023

Zanim Rafał Lemkin w czasie Zagłady ukuł termin genocide, „ludobójstwo”, eksterminacja całych grup społecznych była w ogólnie przyjętej opinii prawników i rządzących suwerennym prawem władz każdego kraju.

„Farmer ma prawo wytępić swoje stado. Jeśli próbujesz mu w tym przeszkodzić, naruszasz cudzą własność”. Konstanty Gebert śledzi historię ludobójstw ostatnich 120 lat, od wymordowania przez cesarskie Niemcy rdzennych mieszkańców Namibii, przez dokonane przez Turków ludobójstwo Ormian, zbrodnie popełnione w Kambodży Czerwonych Khmerów oraz w Rwandzie i w b. Jugosławii, aż po dokonujące się dzisiaj w Chinach wyniszczanie Ujgurów. Pyta o ich źródła i konsekwencje oraz o to, czy i jak możemy je powstrzymać, by hasło „Nigdy więcej” nie było pustym frazesem.

Czy książka o ludobójstwie może być zajmująca? Bezstronna? Jednoznaczna? Krzepiąca, choć niezostawiająca złudzeń? Przystępna, nawet sprawcza? Jeśli tak, to taka właśnie jest ta książka.
Prof. Joanna Tokarska-Bakir, Uniwersytet Warszawski i Polska Akademia Nauk

Ta niezwykła książka jest próbą odpowiedzi na pytania, które stawiali sobie myśliciele tej miary co Rafał Lemkin, Hannah Arendt czy Zygmunt Bauman. Gebert stawia i dokumentuje tezę, że Zagłada nie była w historii Europy i świata aktem jednorazowym i wyjątkowym. Jego przemyślenia skłaniają do zadumy nad tym, co sprawia, że normalni ludzie stają się jej sprawcami. I dlaczego immanentne zło zyskuje w oczach sprawców rangę moralnej wartości.
Prof. Adam Daniel Rotfeld, Uniwersytet Warszawski

Konstanty Gebert w sposób niezwykle erudycyjny przypomina, że masowy mord towarzyszy człowiekowi przynajmniej od rzezi antycznej Troi. Ale w ludobójstwie nie chodzi o przyjemność mordowania. Jest ono, na zgubę naszych sumień, drogą ku koślawej i zbrodniczej przebudowie świata. To ludzie ludziom gotują ten los, a okrzyk „Nigdy więcej” może być traktowany jak okrutna drwina. Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy umieją się przejmować losem bliźnich.
Paweł Smoleński, „Gazeta Wyborcza”

W głośnej książce Wyjście awaryjne Rafał Matyja postulował, by opowiedzieć naszą historię na nowo – nie przez pryzmat podbojów i powstań, ale budowy miast, tworzenia instytucji, ewolucji stylu życia. Nie tylko z perspektywy Warszawy, ale też Śląska, Pomorza czy Małopolski. Dopiero takie ujęcie, zdecentralizowane i skupione na modernizacji, pozwoli nam lepiej zrozumieć miejsce, w którym żyjemy, i to, kim jesteśmy.

W nowej książce autor podejmuje rzucone przez siebie wyzwanie. I opowiada fascynującą historię naszych ziem, ze szczególnym uwzględnieniem miast, w kontekście rozwoju całej Europy. Czerpie z setek trudno dostępnych źródeł, zestawia dane, pozwala wyobrazić sobie, jak tworzyły się zręby nowoczesności i jak wpływało to na codzienne życie mieszkańców – od rewolucyjnego wynalazku dyliżansu po szybką kolej, od organizacji poczty po informatyzację. Równolegle z opowieścią historyczną, obfitującą w barwne, nieraz zdumiewające przykłady, autor rozwija metarefleksję nad tym, co w największym stopniu odcisnęło piętno na nas jako społeczeństwie i sposobie, w jaki postrzegamy państwo.

Rafał Matyja
Urodził się w 1967 roku. Politolog i publicysta, wykładowca Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”. Napisał m.in. Państwo, czyli kłopot (2009), Konserwatyzm po komunizmie (2009), Rywalizacja polityczna w Polsce (2013), Wyjście awaryjne (2018).

Pierwsza pełna biografia geniusza, który uczył Polaków filozofii. Imponujący wiedzą mistrz. Nauczyciel, jakiego każdy chciałby dziś mieć. Leszek Kołakowski, wybitny filozof i autorytet niechętnie mówiący o życiu prywatnym. Znawca chrześcijaństwa i filozofii religii do końca życia pozostający poza Kościołem. Pierwszy laureat amerykańskiej Nagrody im. Johna Klugego nazywanej filozoficznym Noblem. Pozbawiony w PRL-u prawa nauczania opuścił w 1968 roku Polskę, by wkrótce zostać profesorem prestiżowego All Souls College w Oxfordzie.

Po jego śmierci Zbigniew Mentzel dotarł do bogatych archiwów udostępnionych przez rodzinę. Dzięki temu mógł opowiedzieć historię fascynującego człowieka, którego przenikliwości bał się Gomułka i partyjni towarzysze.

Napisane przez Kołakowskiego Tezy o nadziei i beznadziejności w latach 70. stały się głównym źródłem intelektualnej inspiracji dla rodzącej się w Polsce opozycji demokratycznej, a Główne nurty marksizmu pozostają jedną z najważniejszych książek XX wieku. W bestsellerowych popularyzatorskich Mini wykładach o maxi sprawach i O co nas pytają wielcy filozofowie? przybliżył milionom Polaków dorobek najwybitniejszych myślicieli w historii.

Zbigniew Mentzel
Pisarz, krytyk, felietonista. Przygotował do druku osiem tomów pism rozproszonych Leszka Kołakowskiego. Autor rozmowy rzeki z filozofem zatytułowanej Czas ciekawy, czas niespokojny oraz kilku zbiorów opowiadań i felietonów, a także powieści Wszystkie języki świata i Spadający nóż.

Wolność należy do najbardziej intrygujących pojęć – często uznawana za istotę człowieczeństwa lub podstawę porządku społecznego jest jednocześnie wypierana ze słownika socjologicznego jako anachronizm, na który nie ma miejsca w naukach społecznych. Odniesienia do wolności są pełne wieloznaczności i ambiwalencji skrywających zarówno problemy teoretyczne, jak i osobiste rozterki uczonych. Prezentowana książka zrywa z cichą tradycją unikania tematu wolności w naukach społecznych lub formułowania go w sposób, który odbiera mu jego zasadniczą wagę. W przekonaniu autora wyartykułowanie pierwszorzędnej roli, jaką problem wolności naprawdę odgrywa w socjologii, pozwala rzucić nowe światło na społeczno-polityczną rolę tej nauki, istniejące w niej podziały teoretyczne oraz jej przyszłe wyzwania. Książka dowodzi, że stosunek do wolności ma zasadnicze znaczenie dla każdej teorii społecznej. Tezę tę wspiera obszerny przegląd poglądów, które odcisnęły trwałe piętno na dziejach myśli społecznej w ciągu ostatnich dwóch stuleci. Czytelnik znajdzie w książce między innymi omówienie myśli takich klasyków teorii społecznej, jak Pierre Bourdieu, Cornelius Castoriadis, Émile Durkheim, Erving Goffman, Niklas Luhmann, Karol Marks, George Herbert Mead, Talcott Parsons czy Max Weber. Autor w nowy sposób ukazuje też strukturę wzajemnych relacji między głównymi nurtami refleksji socjologicznej – niewidoczną, gdy abstrahuje się od problematyki wolności. Osoby ceniące ideę wolności znajdą w prezentowanej książce nie tylko liczne uzasadnienia poglądu, że wolność jest wartością istotną dla porządku społecznego, lecz także analizę praktycznych i teoretycznych konsekwencji tego stanowiska.

Michał Roch Kaczmarczyk
Socjolog, profesor nadzwyczajny w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego. Zajmuje się teorią socjologiczną oraz socjologią prawa. Opublikował między innymi Wstęp do socjologicznej teorii własności (2006) uhonorowany nagrodą PAN im. LudwikaKrzywickiego oraz Nieposłuszeństwo obywatelskie a pojęcie prawa (2010). Przetłumaczył na język polski między innymi System społeczny Talcotta Parsonsa oraz Systemy społeczne Niklasa Luhmanna.Stypendysta Max-Weber-Kolleg w Erfurcie (2008), Fundacji Kościuszkowskiej na StateUniversity of New York at Buffalo (2010–2012), Swedish Collegium for AdvancedStudy w Uppsali (2015–2016) oraz Uniwersytetu Kopenhaskiego (2018).

"Książka Moniki Bobako to pierwsza w polskiej humanistyce monografia problemowa doniosłego we współczesnym życiu społecznym zjawiska islamofobii – nader brzemiennego, jak wiadomo, w poważne konsekwencje mentalne, społeczne, polityczne, ekonomiczne. Autorka, w oparciu o bogatą literaturę przedmiotu oraz własne oryginalne badania, proponuje rozumienie jej przede wszystkim jako ‘technologii władzy’- identyfikując i analizując podstawowe mechanizmy instytucjonalno-polityczne ‘zarządzania’ ludzkimi uprzedzeniami (a także ich aktywowania czy kreowania). To kluczowe zjawisko oświetlone zostaje zarówno od strony genealogii tych postaw i praktyk, jak i osadzone w szerokim kontekście pokrewnych zjawisk w historii kultur, społeczeństw i narodów, w rodzaju antysemityzmu czy różnych postaci ksenofobii." - podkreślił prof. Ryszard Nycz w laudacji odczytanej w trakcie wręczenia nagrody.

Monika Bobako
Doktor filozofii, absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie. Adiunkt w Pracowni Pytań Granicznych UAM. Autorka książki Demokracja wobec różnicy. Multikulturalizm i feminizm w perspektywie polityki uznania (Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010), redaktorka tomu Teologie emancypacyjne („Praktyka Teoretyczna” 2013, nr 2). Interesuje się kwestiami z obszaru antropologii politycznej, filozofii religii, teorii feministycznej, zagadnieniem rasy i rasizmu oraz problemami świata postkolonialnego, szczególnie społeczeństw muzułmańskich. Współpracuje z ośrodkami naukowymi w krajach Maghrebu.

"Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego" to mikrohistoryczny fresk, odsłaniający wiele zupełnie nieznanych aspektów pogromu. Książka stawia sobie dwa główne cele. Zadaniem tomu pierwszego, zawierającego szczegółową analizę pogromu, jest prezentacja społecznego kontekstu, w którym stał się on możliwy: nastrojów, przekonań, światopoglądów, ścierających się w kieleckim życiu codziennym w drugim roku po wojnie. Celem tomu drugiego było skompletowanie najważniejszych źródeł dokumentujących to zdarzenie, w tym wielu niepublikowanych zeznań Żydów ocalałych z pogromu. Pozwoliły one na zrekonstruowanie doświadczenia ofiar oblężonych w domu przy ul. Planty 7. W dalszej perspektywie zgromadzona w tomie dokumentacja umożliwiła skorygowanie dotychczasowych list ofiar, z których aż 17 pozostało bez identyfikacji. Przyczynkiem do fenomenu świadectwa jest też zestawienie zeznań sprawców i ofiar, które dzieli pięć dekad pomiędzy śledztwami.
Dzieki protokołom przesłuchań z lat czterdziestych i dziewięćdziesiątych, dokumentom osobistym, prasowym i notarialnym, w książce zarysowano sylwetki osób składających się - z jednej strony - na kielecki tłum pogromowy, z drugiej na ówczesne instytucje władzy (Milicja Obywatelska, Wojsko Polskie, Urząd Bezpieczeństwa, Urząd Wojewódzki). Instytucje te, rekrutujące się z tego samego społeczeństwa, którego bezpieczeństwa strzegły, nie tylko nie opanowały krytycznej sytuacji, ale same włączyły się do pogromu. Analiza biografii aktorów zdarzenia odsłania zupełnie nieznaną nieideologiczną historię Polski oglądaną z perspektywy Kielc.

Joanna Tokarska-Bakir
Polska antropolog kultury, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego i pracownik Instytutu Slawistyki PAN. Zajmuje się m.in. antropologią religii, kultami ludowymi, pielgrzymkami, kulturą ponowoczesną, tybetologią, polską religijnością ludową, stosunkiem Polaków do Żydów oraz Zagładą Żydów.

„W Polsce, czyli nigdzie” — pisał Alfred Jarry. „Polska to nie kraj, to stan umysłu” — głoszą internetowe memy. A co by się stało, gdyby podejść do tych kwestii całkiem serio?

Przemysław Czapliński postawił sobie ciekawe i — jak się okazało — bardzo aktualne zadanie: opowiedzieć o fenomenie postrzegania przez Polaków miejsca, w którym żyją, naszej wyobrażonej geografii, czyli tego, gdzie mentalnie według Polaków leży Polska. Czy przesuwa się na zachód? Jak zmienia się nasze postrzeganie samych siebie w kontekście sąsiadów?

Materiałem do badań jest dla Przemysława Czaplińskiego literatura polska ostatniego trzydziestolecia: Dukaj, Tokarczuk, Hugo-Bader, Kapuściński, Masłowska, Pilch, Szczygieł, Wilk czy Zagajewski. Czapliński dowodzi, że nasza wyobrażona geografia ma charakter wyspowy i nie ma w niej jednolitej wizji całości, a niektóre zaskakujące tezy autora prowokują do polemiki.

Przemysław Czapliński
Krytyk literacki, profesor literatury współczesnej. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej UAM.
Przemysław Czapliński postawił sobie ciekawe i — jak się okazało — bardzo aktualne zadanie: opowiedzieć o fenomenie postrzegania przez Polaków miejsca, w którym żyją, naszej wyobrażonej geografii, czyli tego, gdzie mentalnie według Polaków leży Polska. Czy przesuwa się na zachód? Jak zmienia się nasze postrzeganie samych siebie w kontekście sąsiadów?
Materiałem do badań jest dla Przemysława Czaplińskiego literatura polska ostatniego trzydziestolecia: Dukaj, Tokarczuk, Hugo-Bader, Kapuściński, Masłowska, Pilch, Szczygieł, Wilk czy Zagajewski. Czapliński dowodzi, że nasza wyobrażona geografia ma charakter wyspowy i nie ma w niej jednolitej wizji całości, a niektóre zaskakujące tezy autora prowokują do polemiki.

Anna Machcewicz
Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, historyk i dziennikarka. Autorka wielu reportaży prasowych, scenarzystka filmów dokumentalnych. W 2009 roku opublikowała biografię Kazimierza Moczarskiego, nominowaną do nagrody w konkursie „Książka Historyczna Roku” 2010. Współautorka „Węzłów pamięci niepodległej Polski” (2014), które otrzymały Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka w 2015 roku.

Interpretowanie dzieł literackich, zwłaszcza wybitnych, to jeden z najprzyjemniejszych obowiązków historyka literatury. Oddawałem się tej pracy, gdy byłem – dawno, dawno temu – młodym człowiekiem, oddaję się także teraz, gdy po wielu dziesięcioleciach moja aktywność zawodowa zbliża się do końca. Rezultatem owych działań jest ta książka niemal w całości wypełniona interpretacjami, którą pozwalam sobie przedstawić P.T. Czytelnikom. Zbieram w niej szkice napisane w ciągu ostatnich lat. Najwięcej z nich poświęconych jest Leśmianowi, czyli poecie, którego twórczość próbuję zrozumieć i opisać od czasu pracy magisterskiej, obronionej prawie przed sześćdziesięciu laty. Ale mowa tu także między innymi o Żeromskim, Czechowiczu, o wciąż mało znanym szerszej publiczności wspaniałym poecie, jakim był Zbigniew Bieńkowski. Zajmuję się też wybitnymi krytykami: Kazimierzem Wyką, Janem Józefem Lipskim, Janem Błońskim, ale i akademickich uczonych nie pomijam, stąd szkice o międzywojennym Warszawskim Kole Naukowym Polonistów, Czesławie Zgorzelskim, Marii Renacie Mayenowej. Interesują mnie także inne sprawy i zjawiska, ale żeby dowiedzieć się jakie, Łaskawy Czytelnik musi wziąć do ręki książkę i sam się o tym przekonać. Ostatnio w tekstach, które nakłaniają do tego czy owego, spopularyzował się czasownik „zapraszam”. I ja właśnie to czynię.

Michał Głowiński
Polski teoretyk literatury, pisarz i znawca nowszych dziejów literatury polskiej, autor podręczników dla studentów polonistyki, prozy wspomnieniowej i esejów; wydał liczne prace poświęcone językowi w czasach PRL, szczególnie zjawisku nowomowy.
Profesor Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Collegium Invisibile[1] oraz członek rzeczywisty Polskiej Akademii NaukMichał Głowiński (ur. 4 listopada 1934 w Pruszkowie) – polski teoretyk literatury, pisarz i znawca nowszych dziejów literatury polskiej, autor podręczników dla studentów polonistyki, prozy wspomnieniowej i esejów; wydał liczne prace poświęcone językowi w czasach PRL, szczególnie zjawisku nowomowy. Profesor Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Collegium Invisibile oraz członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

Polski teatr Zagłady to propozycja nowej perspektywy oglądu polskiego teatru. I zarazem pierwsza w Polsce monografia poświęcona problematyce teatru i Zagłady.

Autor daje pełny przegląd zjawisk teatralnych – od wyreżyserowanej przez Leona Schillera Wielkanocy po (A)pollonię Krzysztofa Warlikowskiego. Ani przez chwilę nie zapomina jednak, z jakiej pozycji mówi – w jakim momencie historycznym i na jakim etapie kulturowych negocjacji. Ujawnia związane z najnowszymi debatami pokusy „symbolicznych zadośćuczynień” i pułapki „retoryki wzniosłości”.

Krytycznemu namysłowi poddana tu zostaje swoista gra prowadzona w ramach teatru, i szerzej – społeczny dyskurs związany z Zagładą. Gra pamięci i niepamięci, wiedzy i niewiedzy. Gra pomiędzy mechanizmami obronnymi a szokiem ich przełamania. Niziołek odwraca znaną konstatację, „że z perspektywy polskiej kultury źle widać Holokaust”, i stawia kontrowersyjną tezę, że to właśnie formy tego „złego widzenia” ukształtowały najwybitniejsze zjawiska polskiego powojennego teatru.

Nie jest to jednak książka o historii teatru, ale o objawiających się w teatralnym medium głębokich procesach zachodzących w polskiej kulturze, o dziejach zbiorowej myśli i afektów. To jedna z tych publikacji, które dotykają kwestii zasadniczych dla naszej tożsamości i przez które dokonuje się praca w obrębie samoświadomości Polaków.

Grzegorz Niziołek
Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmuje się polskim teatrem XX i XXI wieku, sztuką reżyserii, tradycją romantyczną w polskim teatrze, krytyką teatralną, najnowszymi zjawiskami artystycznymi w teatrze polskim i europejskim, związkami teatru i historii. Kierownik literacki Starego Teatru w latach 2004-2007, pomysłodawca i dyrektor artystyczny dwóch edycji festiwalu re_wizje poświęconych współczesnym reinterpretacjom tekstów romantycznych i antycznych. Od 2008 do 2010 roku dyrektor artystyczny Festiwalu Dialogu Czterech Kultur w Łodzi. Współzałożyciel i wieloletni redaktor naczelny czasopisma teatralnego „Didaskalia". Pomysłodawca i organizator konferencji naukowych: Dwudziestolecie. Teatr polski po 1989 roku (2009) oraz Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie (2011). W roku akademickim 2009/2010 wygłosił cykl wykładów Polski Teatr Zagłady w Nowym Wspaniałym Świecie w Warszawie. W roku akademickim 2001/2002 stypendysta Fulbrighta w City University Of New York.

Pasjonująca historia powojennej Europy.

Czy możliwe jest kompetentne, pełne, a zarazem przystępne przedstawienie pięćdziesięciu lat historii kontynentu europejskiego? Jeden z najwybitniejszych polskich historyków - Jerzy Holzer - udowadnia w swej nowej książce, że tak.

Powojenne pięćdziesięciolecie to czas, w którym Europa - strącona przez wojny światowe z przodującej pozycji w świecie - znalazła się na linii frontu. O jej losie decydowały w znacznej mierze rozgrywki na linii Kreml - Biały Dom, a na linii „od Szczecina nad Bałtykiem po Triest nad Adriatykiem” zapadła żelazna kurtyna. Wydawać by się mogło, że Europa straciła wszystko. Zimna wojna nie zdołała jednak jej odebrać miana najciekawszego kontynentu.

Największe w dziejach wędrówki ludów, rewolucje polityczne i kulturowe, nędza i gospodarczy rozkwit, dyktatorzy i demokraci, zjednoczenia i separatyzmy, pojednanie i terroryzm. Aż trudno uwierzyć, że wszystkie to działo się w tym nudnym - na pierwszy rzut oka - miejscu.

Unikalne spojrzenie autora, stroniące od efekciarstwa, doskonałe pióro oraz historyczna erudycja sprawiają, że to najlepszy w języku polskim tekst o historii Europy po wojnie. Europa zimnej wojny to praca historyczna najwyższej próby!

Jerzy Holzer
Historyk i politolog, uczestnik opozycji demokratycznej w PRL. W latach 1950-1954 studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1954 do 2000 roku pracownik Instytutu Historycznego tejże uczelni. Był aspirantem w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR w latach 1954-1957, członek PZPR w latach 1948-1979. W 1990 roku uzyskał tytuł profesora. Pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN oraz Collegium Civitas, jest członkiem Polskiej Akademii Nauk. Wykładał na uniwersytetach w Moguncji, Fryburgu i Berlinie. Od 1978 roku współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Był stałym autorem wydawnictw bezdebitowych "Biuletyn Informacyjny", "Zapis" oraz "Głos". Uczestniczył w niezależnym seminarium naukowym dotyczącym historii najnowszej (wraz m.in. z Krystyną Kersten, Andrzejem Paczkowskim, Anną Radziwiłł, Adamem Michnikiem, Maciejem Koźmińskim i Marią Turlejską). Od 1948 do 1979 roku członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1978 zaangażowany w tworzenie podziemnej organizacji Polskie Porozumienie Niepodległościowe. W latach 1980-1981 współtworzył "Solidarność" na Uniwersytecie Warszawskim. W listopadzie 1980 został członkiem Towarzystwa Kursów Naukowych. Internowany 13 grudnia 1981 roku na cztery miesiące. W 1983 roku wydał pierwszą monografię poświęconą "Solidarności" - "Solidarność" 1980-1981. Geneza i historia, która doczekała się wielu przedruków. W 1990 roku wraz z trzema osobami (historyk Andrzej Ajnenkiel, dyrektor archiwum Akt Nowych Bogdan Kroll oraz Adam Michnik, poseł OKP) tworzył komisję, która na prośbę ówczesnego szefa MSW Krzysztofa Kozłowskiego miała dostęp do archiwów MSW bez akt wydziału I (wywiad i kontrwywiad).

Andrzej Friszke o najważniejszych latach opozycyjnej działalności Jacka Kuronia.

„Nie palcie komitetów. Zakładajcie własne” - te słowa Jacka Kuronia zrobiły oszołamiającą karierę. Dziś trafiają nawet na T-shirty. Jacek Kuroń nie ograniczał się jednak do haseł. Lata siedemdziesiąte i początek lat osiemdziesiątych to okres jego największej aktywności i najważniejszych dokonań. Nieprzypadkowo jest to także jeden z najciekawszych i najbardziej brzemiennych w skutki okresów najnowszej polskiej historii.
Nowe światło na ten okres rzuca w Czasie KOR-u rzuca jeden z najlepszych polskich historyków - Andrzej Friszke. Nowatorski sposób wykorzystania źródeł (także tych zgromadzonych w IPN) pozwala poznać kulisy działalności Komitetu Obrony Robotników i brutalnej walki władz PRL z rodzącą się opozycją oraz rolę Jacka Kuronia w narodzinach Solidarności.
Poprzednia książka Andrzeja Friszkego Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi - otrzymała Nagrodę Historyczną „Polityki” dla najlepszej książki roku 2010. Czas KOR-u jest równie dobry i wzbudzi równie wiele kontrowersji.

Andrzej Friszke
Historyk, członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, członek Rady IPN, profesor nauk humanistycznych. Od 1990 pracuje w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Od 1995 prowadzi wykład także m.in. w Collegium Civitas. W 2000 został przewodniczącym zarządu Stowarzyszenia Archiwum Solidarności. Jest również członkiem kolegium Europejskiego Centrum Solidarności oraz rady Muzeum Historii Polski. W 1999 z rekomendacji Unii Wolności został powołany w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. W 2007 z ramienia Platformy Obywatelskiej ponownie był kandydatem na to stanowisko, jednak nie został wybrany. W 2011 wszedł w skład nowo powołanej Rady IPN.

śp. Hanna Świda-Ziemba, Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii
Profesor socjologii i pedagog, autorytet w dziedzinie badań nad młodzieżą i niekwestionowany autorytet moralny. Aktywnie uczestniczyła w działaniach opozycji antykomunistycznej. W latach 1991-1993 była sędzią Trybunału Stanu. Prof. Świda-Ziemba wykładała w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej i w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, komentowała i oceniała aktualne wydarzenia społeczno-polityczne w kraju. Jest autorką takich książek jak m.in.: Człowiek wewnętrznie zniewolony, Obraz świata i życia. Z badań młodzieży licealnej, Urwany lot, Młodzi w nowym świecie. 

Mieczysław Nurek
Profesor Uniwersytetu Gdańskiego. Książka Gorycz zwycięstwa stała się podstawą do przyznanego mu świeżo tytułu profesora. Jej powstanie było poprzedzone szeregiem studiów, dotyczących polityki Wielkiej Brytanii w latach trzydziestych, w okresie drugiej wojny światowej i w latach powojennych, w szczególności wobec krajów strefy bałtyckiej, wobec ZSRR, wobec losów Wilna i oczywiście wobec Polski. Godne uwagi jest jego wydawnictwo źródłowe Raporty roczne Ambasady Brytyjskiej w Warszawie 1945-1970.

Teresa Chylińska
Muzykolog, studiowała muzykologię pod kierunkiem Z. Jachimeckiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1953 pracowała jako redaktor (od 1961 jako kierownik redakcji) w Polskim Wydawnictwie Muzycznym w Krakowie. W prowadzonej przez nią redakcji wychodziły podstawowe edycje źródłowe muzyki polskiej, dzieła wszystkie Chopina, Moniuszki, Szymanowskiego, Wieniawskiego, serie bibliograficzne i katalogi tematyczne. Teresa Chylińska współdziałała przy zorganizowaniu Muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem (otwarcie w 1976 roku), dla którego opracowała scenariusz ekspozycji. W latach 1979-80 była prezesem Towarzystwa Muzycznego im. Karola Szymanowskiego w Zakopanem. Od wielu lat działa także w zarządzie Sekcji Muzykologicznej Związku Kompozytorów Polskich. Badania naukowe Chylińskiej koncentrują się wokół muzyki Karola Szymanowskiego. Jest naukowym redaktorem wydania źródłowego dzieł wszystkich Szymanowskiego oraz jego korespondencji. Ma także w swoim dorobku prace służące celom popularyzatorskim.

Bogato ilustrowana książka poświęcona Kaplicy Zygmuntowskiej  

Publikacja autorstwa prof. Stanisława Mossakowskiego „Kaplica Zygmuntowska 1515-1533. Problematyka artystyczna i ideowa mauzoleum Zygmunta I”. Jest to wynik wieloletnich badań składających się na pełną monografię wawelskiej Kaplicy Zygmuntowskiej – czołowego zabytku sztuki polskiego Renesansu, a zarazem jednego z wybitnych dzieł w skali europejskiej. Twórcą Kaplicy był florencki budowniczy mistrz Berrecci. W swojej monografii prof. Mossakowski prześledził m.in. etapy prac nad wystrojem Kaplicy, zarówno prowadzonych przez jej twórcę i współpracowników, jak też wykonywanych podczas zabiegów konserwatorskich, które w XVIII i XIX w. zmieniły częściowo dekorację budowli.

Stanisław Mossakowski
Historyk sztuki, członek rzeczywisty PAN i przewodniczący Wydziału i Nauk Społecznych, członek korespondent PAU, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz innych polskich i zagranicznych stowarzyszeń naukowych. W 1958 roku po ukończeniu studiów podjął pracę w Dziale Grafiki Biblioteki Jagiellońskiej. Rozpoczął wówczas badania nad działalnością barokowego architekta Tylmana z Gameren. W 1963 roku uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych za pracę dotyczącą Pałacu Krasińskich w Warszawie. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1971 roku, również na podstawie pracy dotyczącej Tylmana z Gameren. Tytuł profesora nauk humanistycznych uzyskał 19 kwietnia 1990. Do najważniejszych publikacji Mossakowskiego należą: Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku (1973), Sztuka jako świadectwo czasu: studia z pogranicza historii sztuki i historii idei (1981), Orbis Polonus: studia z historii sztuki XVII-XVIII wieku (2002) oraz nagrodzona Nagrodą im. J. Długosza oraz Nagrodą Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej Kaplica Zygmuntowska (1515-1533).

Były w Europie narody, które mocno zaznaczyły swoją obecność, ale wyginęły wytępione lub rozpłynęły się w innych dynamicznie rozwijających się społecznościach. W epoce między starożytnością a średniowieczem, w okresie wędrówek ludów, upadku imperiów, w latach wojen i zamętu, w czasie tworzenia się nowej mapy Europy ich dzieje były jednak tak intrygujące, że warto o nich pamiętać.

Na kartach tej książki poznajemy tajemniczy lud Wenetów, germańskich Swebów i Longobardów, skośnookich, stepowych Alanów i malujących się na niebiesko Piktów, Chazarów wyznających judaizm i zagadkowych Wiślan, wymarłe plemiona słowiańskie Obodrzyców i Drzewian połabskich oraz Jaćwięgów, do wyginięcia których przyczynili się Polacy. Ze strzępów przekazów, kronik i nielicznych pozostałości archeologicznych autor odtworzył fascynujące historie zapomnianych narodów Europy.

Jerzy Strzelczyk
Jeden z najwybitniejszych historyków zajmujących się dziejami średniowiecza polskiego i powszechnego, profesor zwyczajny, pracownik Zakładu Historii Średniowiecznej Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członek Wydziału  Historyczno-Filozoficznego Polskiej Akademii Umiejętności, Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów oraz zarządu Fundacji Historycznej im. prof. Henryka Łowmiańskiego. Jest jednym z najwybitniejszych historyków  zajmujących się dziejami średniowiecza polskiego i powszechnego Jego zainteresowania naukowe to historia wieków średnich: dzieje polityczne, etniczne oraz intelektualne wczesnego i pełnego średniowiecza; dzieje Słowiańszczyzny, zwłaszcza zachodniej; dzieje wiedzy geograficznej w średniowieczu. Najważniejsze prace Strzelczyka to m.in.: Słowianie połabscy (1968), Naukowe pokłosie milenium śmierci św. Wojciecha (2002), W poszukiwaniu królestwa kapłana Jana (2006), Średniowiecze – Jakie? Jak? (2009).

śp. Piotr Piotrowski
Profesor i dyrektor Instytutu Historii Sztuki na Uniwersytecie im. Adama  Mickiewicza w Poznaniu, Kierownik Zakładu Historii Sztuki Nowoczesnej oraz współredaktor rocznika „Artium Quaestiones”. Profesor gościnny w Center for Curatorial Studies, Bard College, USA (2001) oraz na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie (2003). Były kurator sztuki współczesnej w Muzeum Narodowym w Poznaniu (1992-1997). Laureat pierwszej edycji Nagrody im. Jerzego Stajudy (1993). Stypendysta m.in.: Center for Advanced Study in the Visual Arts (Waszyngton), Columbia University (Nowy Jork), Humboldt-Universiät (Berlin) oraz The Institute for Advanced Study, Princeton (Nowy Jork). Brał udział w wielu międzynarodowych projektach badawczych, wydawniczych i wystawienniczych. Autor ponad 150 artykułów publikowanych w Europie i w USA oraz 10  książek i katalogów wystaw.

Mirosława Marody
Profesor, socjolog, kierownik zakładu Psychologii Społecznej w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Centrum Studiów Politycznych w Instytucie Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, członek Komitetu Socjologii PAN.  Zainteresowania naukowe Marody to m.in. społeczeństwo ponowoczesne, mass media, społeczna historia jednostki.

Anna Giza-Poleszczuk
Profesor, socjolog, prodziekan Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego do spraw Naukowych. Zainteresowania Naukowe to m.in. rodzina w perspektywie interdyscyplinarnej, socjologia ewolucyjna, marketing w perspektywie socjologicznej.

Wacław Antoni Hryniewicz
Ksiądz profesor dr hab., kierownikiem Katedry Teologii Prawosławnej i wykładowcą Katolickiego Uniwersytety Lubelskiego, jeden z najwybitniejszych teologów polskich. Należy do Międzynarodowej Komisji Mieszanej ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem rzymskokatolickim i Kościołem prawosławnym. Wnikliwy hermeneuta biblijny, głęboki znawca ojców Kościoła, tak zachodnich jak i bodaj przede wszystkim wschodnich  oraz współczesnej religijnej i filozoficznej myśli rosyjskiej, gorący orędownik ekumenizmu. Ks. prof. Hryniewicz opublikował szereg książek mających znaczenie nie tylko dla teologii, ale i dla naszej kultury duchowej w ogóle. Są to takie dzieła jak: Dramat nadziei zbawienia (1996); dwutomowa Hermeneutyka w dialogu. Szkice teologiczno-ekumeniczne (1998); Chrześcijaństwo nadziei. Przyszłość wiary i duchowości chrześcijańskiej (2002); Na drogach pojednania; Kościół jest jeden (2004).

Teresa Kostkiewiczowa
Historyk i teoretyk literatury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu Pascala w Clermont-Ferrand, Kierownik Pracowni Literatury Oświecenia w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, wybitny specjalista polskiego oświecenia. Autorka studiów o twórczości Franciszka Karpińskiego i Franciszka Dionizego Kniaźnina, a także szkiców o prądach literackich polskiego oświecenia (Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko, 1975) i o języku poezji tego okresu (Horyzonty wyobraźni, 1984). Redaktor naukowy i współautorka Słownika literatury polskiego oświecenia (1977, 1991), współautorka Słownika terminów literackich (1976, 1988).

śp. Jan Błoński
Historyk literatury, krytyk literacki i teatralny, eseista, tłumacz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, docent na uniwersytecie w Clermont-Ferrant we Francji. Członek komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk, Rady do Spraw Polsko-Żydowskich przy Prezydencie  RP, polskiego PEN Clubu. W latach 1996–2001 juror Literackiej Nagrody Nike. W listopadzie 1995 uhonorowany Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca za Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka. 2 marca 2009 został pośmiertnie uhonorowany Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała. Uważany za jednego z najbardziej wpływowych krytyków powojennych, czołowy przedstawiciel tzw. krakowskiej szkoły krytyki literackiej, doprowadził m.in. do wydania w Polsce wszystkich dzieł Witolda Gombrowicza.

śp. Stefan Swieżawski
Światowej sławy historyk filozofii średniowiecznej, założyciel i profesor zakładu Historii Filozofii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie i wielu innych uczelni, współpracownik Etienne Gilsona. Był aktywnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności i współzałożycielem Ośrodka Badań nad Filozofią Średniowieczną w Polskiej Akademii Nauk. Wychowawca i mistrz całego pokolenia mediewistów polskich. Autor ponad 250 prac naukowych, w tym Dziejów filozofii europejskiej w XV wieku, najobszerniejszego dzieła w literaturze światowej poświęconego filozofii tego okresu.

Eugeniusz Cezary Król
Historyk, politolog i tłumacz, pracownik naukowy Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, profesor Collegium Civitas w Warszawie, w latach 1999-2000 profesor gościnny Uniwersytetu Johannesa Gutenberga w Moguncji, od lutego 2002 roku dyrektor Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Obszary zainteresowań Króla to m.in. historia  najnowsza i współczesna Niemiec oraz stosunki polsko-niemieckie w XX wieku, ustroje i przywództwo totalitarne w XX wieku, indoktrynacja i propaganda totalna w XX wieku, film jako źródło do dziejów najnowszych i współczesnych. Autor publikacji: Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919-1945. Studium organizacji, treści, metod i technik masowego oddziaływania (1999), Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919-1945 (2006).

śp. Mieczysław Tomaszewski
Muzykolog, wykładowca Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie w 1966 założył Zespół Analizy i Interpretacji Muzyki. Inicjator licznych sesji naukowych, a także interdyscyplinarnych Spotkań Muzycznych w Baranowie Sandomierskim. Współpracownik Polskiego Wydawnictwa muzycznego. Doradca naukowy Festiwali Beethovenowskich. W 1999 otrzymał nagrodę Fundacji na  Rzecz Rozwoju Nauki Polskiej w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych za książkę Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans. Autor prac: Fryderyk Chopin. Diariusz par image (1990), Muzyka Chopina na nowo odczytana (1996) oraz leksykonu multimedialnego Fryderyk Chopin. Życie twórcy (1995), redaktor licznych serii wydawniczych. Zmarł 14 stycznia 2019 roku.

śp. Barbara Skarga
Profesor filozofii Polskiej Akademii  Nauk, redaktor naczelny pisma „Etyka”. Z jej inicjatywy i pod jej redakcją ukazało się 5 tomów "Przewodnika po literaturze filozoficznej  XX wieku", któremu przyznano nagrodę Literatury na świecie za rok 1997. W kręgu jej zainteresowań, jako historyka filozofii, znajdował się przede wszystkim pozytywizm, zarówno polski, jak i francuski. Barbara Skarga napisała m.in.: Narodziny pozytywizmu polskiego 1831-1864, Comte, Kłopoty intelektu. Między Comte'em a Bergsonem, Granice historyczności (przetłumaczona na język francuski), Tożsamość i różnica, O filozofię bać się nie musimy.